طالبان بعد از بازگشت برق‌آسای خود در سال گذشته، تظاهر می‌کردند که نمی‌خواهند شبیه دوره قبلی حکومت خود در دههٔ ۱۹۹۰ عمل کنند و خود را میان‌رو و متعهد به روند صلح داخلی جلوه می‌دادند.
یکی از تعهدات جدیدی که طالبان وعده می‌داد، احترام به حقوق زنان در چارچوب شریعت بود.
سهیل شاهین سخنگوی گروه آن زمان می‌گفت که زنان اجازه ادامهٔ تحصیل تا مقطع دانشگاه را خواهند داشت؛ امری که حاکی از تفاوت فاحش با محدودیت‌های سفت و سخت رژیم طالبان در دههٔ ۱۹۹۰ داشت.
اما بسیاری، چه در داخل و چه در خارج، با تردید به وعده‌های میانه‌روانهٔ طالبان نگاه می‌کردند. بیش از یک میلیون افغانستانی از زمان بازگشت طالبان فرار کرده‌اند.
حالا بعد از گذشت شانزده ماه، معلوم شده که طالبان دنیا را فریب داده‌اند. زنان و دختران با ممنوعیت همه‌جانبه در زمینه آموزش برخورد کرده‌اند، و مجموعه‌ای از دستورات که آهسته و پیوسته صادر شد، حقوق‌شان را در همه بخش‌های زندگی تضییع کرده است و پیشرفت‌هایی که طی دو دهه مبارزه بی‌امان کسب کرده بودند را به باد فنا داد.
طالبان درست چند روز بعد از بازگشت‌شان، دوباره وزارت امر بالمعروف و نهی عن المنکر را تاسیس کردند که کارش اجرای شریعت اسلامیِ طالبانی در کشور است. این وزارتخانه از آن زمان نقشی محوری در از بین بردن حقوق زنان در کشور داشته است.
در این نوشتار، برخی حقوق زنان افغانستان را که طالبان از بین برده‌اند مرور می‌کنیم.
ممنوعیت آموزش/تحصیل
پارسال تابستان طالبان گفتند زنان در صنف‌های تفکیک‌شده و با حجاب اجباری می‌توانند در دانشگاه تحصیل کنند. گفتند که مکاتب دخترانه در بهار آغاز به کار خواهد کرد. اما در بهار امسال لیسه‌های دخترانه را که ماه‌ها تعطیل بودند برای همیشه ممنوع اعلام کردند. دستور تعطیلی دائمی لیسه‌ها درست چند ساعت بعد از زمان مقرر برای بازگشایی آن‌ها صادر شد. این دستور موجب ناراحتی شدید دانش‌آموزانی که رویای داکتر و معلم و انجنیر شدن‌شان به باد فنا رفته و خانواده‌های آن‌ها شد.
در جدیدترین اقدام برای نابودی تحصیل زنان، طالبانْ تحصیلات دانشگاهی را هم برای تمامی زنان ممنوع کردند. وزارت تحصیلات عالی با انتشار نامه‌ای گفت که این تصمیم در نشست کابینه گرفته شد و بلافاصله باید اجرا شود.
ممنوعیت حضور در مکان‌های عمومی
با آمدن طالبان، حضور زنان در مکان‌های عمومی بسیار محدود شده است.
همین چند هفته پیش زنان از ورود به تمام پارک‌ها در کابل منع شدند. تا قبل از آن زنان می‌توانستند سه روز در هفته به پارک بروند، و چهار روز دیگر متعلق به مردان بود. مطابق مقررات جدید، زنان حتی با همراهیِ مرد محرم هم اجازه این کار را ندارند.
همان روز طالبان ورود زنان به باشگاه‌ها را در سراسر کشور ممنوع کردند. سخنگوی وزارت امر به معروف گفت که دلیل این کار عدم رعایت تفکیک جنسیتی و حجاب است.
اشتغال در بیشتر بخش‌ها برای زنان ممنوع شده است. طالبان به زنان شاغل دستور دادند که در خانه بمانند، چون به گفته آن‌ها حضور سربازانِ طالبْ برای زنان امن نیست.
ممنوعیت سفر
حق حرکت و مسافرت زنان در داخل کشور و به خارج افغانستان به شدت محدود شده است.
پارسال طالبان اعلام کردند که زنان بدون همراهی سرپرست مرد اجازه سفر در داخل کشور ندارند. بهانهٔ طالبان برای این دستور، جلوگیری از هر گونه آسیب به زنان اعلام شد.
مطابق مقررات جدید، رانندگان نباید زنانی را که حجاب ندارند سوار کنند.
بهار امسال هم به خطوط هواپیمایی افغانستان دستور داده شد که زنان را بدون همراهی سرپرست مرد سوار نکنند.
ممنوعیت آزادی پوشش
امسال تابستان هم آخوندزاده امیر طالبان دستور داد تمام زنان تمام بدن‌شان را به شمول صورت‌شان در انظار عمومی بپوشانند. بنا به دستور او زنان تا جای ممکن در خانه بمانند چون این بهترین کار برای رعایت حجاب شرعی است.
تا پیش از صدور این فرمان، حجاب برای زنان فقط در دانشگاه‌ها و برای دختران در لیسه‌ها اجباری بود که بعد از بازگشت طالبان بلافاصله اجرا شده بود. آن زمان دولت جدید طالبان گفت گه زنان دانشجو، معلم، و شاغل باید حجاب شرعی داشته باشند.
طالبان همین‌طور دستور دادند که مجریان تلویزیون صورت‌شان را جلوی دوربین بپوشانند.
محدودیت‌های حقوقی
رژیم طالبان بعد از بازگشت سریع‌شان به قدرت، وزارت امور زنان را که نهادی کلیدی برای ترویج حقوق زنان از راه قانون بود منحل کردند و به جای آن وزارت بدنامِ امر به معروف را تاسیس کردند که ابزاری برای سرکوب حقوق زنان است.
طالبان همچنین قانون رفع خشونت علیه زنان را که در سال ۲۰۰۹ برای محافظت از زنان در مقابل بدرفتاری، از جمله ازدواج اجباری، تصویب شده بود ملغی کردند و با این کار دسترسی زنان را به عدالت از بین بردند.
چشم‌انداز آینده
در یک سال گذشته، ممنوعیت‌های طالبان علیه زنان مایهٔ نگرانی بین‌المللی شده است و احتمالا انزوای افغانستان را در سطح دنیا بیشتر خواهد کرد.
ند پرایس سخنگوی دولت آمریکا در پی اعلام ممنوعیت تحصیلات دانشگاهی برای زنان گفت که این حرکت باعث جدایی بیشتر طالبان از جامعهٔ جهانی خواهد شد و مانع کسب مشروعیتی که می‌خواهند می‌شود.
رابرت وود سفیر آمریکا و نماینده علی‌البدل در امور ویژه سیاسی هم در جلسه شورای امنیت ملل متحد گفت که طالبان تا وقتی حقوق تمام افغان‌ها به‌خصوص حقوق بشر و آزادی‌های ابتدایی زنان و دختران را محترم نشمارند، نباید انتظار به رسمیت شناخته شدن از سوی جامعه جهانی را داشته باشد.
در پی ممنوعیت تحصیلات دانشگاهی برای زنان، خیابان‌های کابل شاهد اعتراضاتی بوده است. با افزایش ممنوعیت‌ها کشور بیشتر در ورطهٔ ناآرامی فرو خواهد رفت.
