زنانِ تسلیم‌ناپذیر

تمنا زریاب حدود یک سال پیش دستگیر و در کابل زندانی شد. او را سه هفته وحشیانه شکنجه و بازجویی کردند. دهانش و همین‌طور دست‌ها و پاهایش را می‌بستند، پاهایش را نگه می‌داشتند، و نگهبان زندان با کابل به کف پای او می‌زد. گاهی پاهایش را داخل آب می‌کردند و با کابلِ برق به او شوک الکتریکی می‌دادند تا این‌که بیهوش می‌شد. همین‌طور کیسه پلاستیکی روی سرش می‌کشیدند و وقتی به مرز خفگی می‌رسید آن را برمی‌داشتند.

تمنا را همراه با سه خواهر کوچکترش نیمه‌شب دستگیر کردند. دلیلش هم این بود که تمنا اعتراضاتی را علیه رژیم طالبان سازمان‌دهی کرده بود.

نقض قوانین جدید

طالبان تمنا را به نقض قوانین جدید متهم کردند، به‌خصوص آتش زدن برقع در ملاءعام. یکی از محدودیت‌های اولیه که طالبان بعد از بازگشت‌شان وضع کردند، حجاب اجباری بود، اما بهار امسال آن را تشدید کردند و همه زنان موظف به پوشیدن برقع شدند. طالبان پوسترهایی را در شهرهای مختلف نصب کردند که زنانِ بدون برقع را به حیوان تشبیه می‌کند.

پیش از اشغال مجدد طالبان، تمنا درس حقوق می‌خواند و کار روزنامه‌نگاری می‌کرد. مثل خیلی دیگر از زنان کابل او هم از محدودیت‌های تازه طالبان سرباز زد. او یکی از سازمان‌دهندگان اعتراضاتی بود که صدها زن را از تابستان سال گذشته به خود جلب کرد. طالبان وحشیانه آن‌ها را سرکوب کردند؛ با لت و کوب کردن، تیراندازی، و دستگیر کردن معترضان.

خود تمنا بلافاصله دستگیر نشد. چند ماه بعد بود که جنگجویان مسلح طالب به زور وارد آپارتمان او و خواهرانش شدند. تمنا با زیرکی از صحنه ورود آن‌ها به خانه فیلم گرفت و آن را در فیس‌بوک منتشر کرد. مردم در سراسر دنیا توانستند دستگیری او را شاهد باشند، و احتمالا فریادهای کمک او بود که باعث شد او و خواهرانش نجات یابند. البته در آن زمان خودش از این موضوع خبر نداشت.

زندان و شکنجه

خواهرانش زرمینه، شفیقه و کرشمه هم در یک زندان بودند اما راهی برای ارتباط با هم نداشتند. آن‌ها هم ۲۶ روز وحشیانه شکنجه شدند.

شفیقه می‌گوید تا آن زمان هرگز به مرگ فکر نکرده بود؛ در سن و سالی قرار داشت که با مرگ بیگانه بود؛ اما بعد از زندانی طالبان شدن، دیگر به هیچ چیز دیگری نمی‌تواند فکر کند.

بعد از فشار شدید از سوی سازمان‌های امدادرسانی و فعالان حقوق بشر، طالبان تعداد زیادی از معترضان را با پرداخت وثیقه آزاد کردند. آن‌ها زنان را وادار کردند اسناد مالکیت خانه و دارایی‌های خود را به طالبان بدهند و از شرکت در اعتراضات و فعالیت سیاسی و مصاحبه با رسانه‌ها منع شدند.

تمنا و خواهرانش اجازه یافتند به خانه برگردند. اما شاهد بودند که حقوق زنان هر چه بیشتر در حال نابودی است. حالا علاوه بر پوشیدن برقع، بدون مرد محرم اجازه بیرون رفتن نداشتند، و دختران و زنان از لیسه و دانشگاه محروم شدند.

کمک از خارج

خبر زندان تمنا و خواهرانش واکنش بزرگی در شبکه‌های اجتماعی داشت. ویدیوی دستگیری تمنا خیلی از مردم را به سرنوشت آن‌ها علاقمند کرد، از جمله در آلمان ابتکار عمل موسوم به پل هوایی کابل، تحریریهٔ مجله اِما، و آژانس همکاری بین‌المللی آلمان.

در پاییز امسال، تمنا و ۱۰ تن دیگر از اعضای خانواده او توانستند از طریق پاکستان به آلمان مهاجرت کنند. از آن زمان آن‌ها مشغول سر و سامان دادن زندگی جدید خود در آلمان هستند. یک سال از زمان فرار او از وحشت زندان گذشته، اما تمنا و شفیقه و کرشمه و زرمینه هنوز از آن هفته‌های هولناک رهایی نیافته‌اند. آن‌ها از اضطراب و کابوس‌های وحشتناک رنج می‌برند.

شفیقه می‌گوید: «در سلولی که من زندانی بودم، می‌توانستم صدای جیغ زنان و دختران دیگر را بشنوم. آن جیغ‌ها هنوز در گوشم زنگ می‌زند. می‌لرزم و مو به تنم سیخ می‌شود». یک سال بعد، کوچک‌ترین خواهر او هنوز خوب به خاطر می‌آورد که می‌ترسید هر نفسی که می‌کشد آخرین نفسش باشد.

هزاران زن گیر افتاده‌اند

خواهران زریاب می‌دانند که در آلمان جای‌شان امن است، و این‌که خیلی خوش‌شانس بودند، چون هزاران هزار زن و مرد هنوز در رژیم وحشت طالبان به دام افتاده‌اند، و هر روز رنج می‌کشند و با ترس جان‌شان زندگی می‌کنند.

اما این خواهران از زمان ورودشان به آلمان همچنین هدف هواداران طالبان که این‌جا زندگی می‌کنند بوده‌اند. هواداران طالبان خصمانه به آن‌ها تهمت می‌زنند و حتی آن‌ها را تهدید می‌کنند.

زرمینه در حالی که اشک می‌ریزد می‌گوید نگران زنان معترض دیگر در داخل کشور است که نتوانسته‌اند از  کشور فرار کنند. می‌گوید خیلی از دخترانی که در زندان به آن‌ها تجاوز شد، خودکشی کردند، چون از بی‌آبرویی خود و خانواده‌های‌شان می‌ترسیدند.

تمنا می‌گوید ما در داخل کشور برای عدالت و برابری جنگیدیم. قربانی‌ها دادیم. اما این‌جا هم رنج می‌کشیم، برای هم‌وطنان‌مان در وطن خودمان».

تمنا نگران است که رژیم طالبان در آینده به مراتب وحشی‌تر و بی‌رحم‌تر شود. علاوه بر وضعیت دشوار زنان در ایران و اوکراین، او و خواهرانش از جامعه بین‌المللی می‌خواهند که زنان افغانستان را فراموش نکنند.